Odra – kluczowe znaczenie szczepień

Powiększ obraz

Odra to choroba zakaźna dróg oddechowych, wywoływana przez wirus odry (paramyxowirus). Dla odry charakterystyczna jest wysypka pojawiająca się na całym ciele oraz występowanie objawów grypopodobnych, np. kaszlu, wysokiej temperatury, kataru. Dziecko chorujące na odrę powinno przyjmować dużą ilość płynów i przede jak najwięcej odpoczywać. Oprócz tego istotna jest izolacja chorego, aby nie doszło do przeniesienia odry na pozostałe osoby. Odra u osób dorosłych obecnie zdarza się coraz częściej, a jej objawy są zbliżone do tych występujących u dzieci.

Do zakażenia wirusem odry dochodzi drogą kropelkową, czyli na skutek bezpośredniego kontaktu z nosicielem wirusa. Rzadko można zaobserwować przypadki chorych, którzy zarazili się odrą przez kontakt z przedmiotami, których używała osoba zakażona (zakażenie przez kontakt z ubraniem chorego jest możliwe, ale na niewielką odległość).

Zachorowania na odrę obserwuje się głównie zimą i wczesną wiosną. Ważne! Przebycie odry w wieku dziecięcym powoduje uodpornienia na wirusa na całe życie.

W przebiegu odry wyróżniamy:

  • Okres wylęgania odry: trwa 9-14 dni – zazwyczaj ma charakter bezobjawowy, czasami może wystąpić ogólne złe samopoczucie dziecka i ogólne osłabienie;
  • Okres nieżytowy: na początku pojawia się gorączką (niewielka lub średnia), z nieżytem nosa, zapaleniem spojówek oraz delikatnym obrzękiem powiek i wstrętem na światło („oczy królicze”). Oprócz tego można zaobserwować zapalenie gardła i krtani razem z suchym, bardzo uciążliwym kaszlem. W 2.–3. fazy nieżytowej pojawiają się tzw. plamki Fiłatowa i Koplika. Są to punkcikowate, białe plamki, otoczone czerwoną obwódką, umiejscowione na błonie śluzowej policzków na wysokości zębów trzonowych i przedtrzonowych;
  • Okres wysypkowy: razem z wysypką pojawia się wysoka gorączka sięgająca często 40°C oraz ogólne pogorszenie stanu dziecka. Niekiedy może pojawić się duszność, sinica, przyspieszenie tętna oraz charakterystyczna wyraźna senność i apatia (dziecko „przesypia” odrę). Wysypka najpierw obejmuje twarz oraz okolicę za uszami, a następnie lokalizuje się na skórze szyi, górnej części klatki piersiowej i pleców, aż w końcu obejmuje cały tułów i kończyny. Charakter wysypki stopniowo się zmienia. Na początku są to nieliczne, rozsiane, niewielkie, plamki koloru ciemnoróżowego, których w ciągu doby jest coraz więcej, stają się coraz bardziej wypukłe, przypominając grudki. Wraz z rozwojem odry grudki stają się coraz większe przez co zlewają się ze sobą; mogą obejmować niemal całą skórę, pozostawiając tylko w niektórych miejscach białe pasma (tzw. skóra lamparcia). Wysypka niknie w takiej kolejności, w jakiej się pojawiła;
  • Okres zdrowienia: wysypka powoli ulega zblednięciu, ponadto ustępuje kaszel i temperatura ciała powraca do normy. Dochodzi do zdrowienia chorego, które może trwać kilka dni.

Wysypka towarzysząca odrze jest specyficzna. Na początku pojawiają się grube plamy, które zlewają się przybierając postać żywo-czerwonych plam, z grudkami o nierównych kształtach. Na początku wykwity skórne pojawiają się za uszami, żeby kolejno przejść na twarz, szyję, tułów, ręce oraz nogi. Ponadto lekkiemu zaczerwienieniu ulega śluzówka jamy ustnej. Wraz z pojawieniem się wysypki dochodzi do spadku temperatury i chociaż dziecko w dalszym ciągu ma nieżyt nosa oraz kaszel, to wraca powoli do zdrowia. Po kilku dniach choroby wysypka zaczyna się samoistnie łuszczyć. Zdarzają się przypadki dzieci, u których odra miała bardzo ciężki przebieg, z towarzyszącą wysypką krwotoczną oraz drgawkami.

Pozostałe objawy odry u dzieci obejmują:

  • ból gardła,
  • wysoką temperaturę,
  • nieżyt nosa,
  • kaszel (suchy),
  • światłowstręt,
  • zaczerwienienie oczu.

Powikłania po odrze dotyczą zazwyczaj najmłodszych pacjentów, szczególnie nieszczepionych! Wówczas może pojawić się bakteryjne zapalenie płuc, ucha środkowego i krtani. Najgroźniejsze są jednak powikłania neurologiczne:

  • zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
  • zapalenie rdzenia kręgowego, zapalenia wielonerwowe czy nerwów czaszkowych,
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu (LESS), rozwijające się po wielu latach od przechorowania odry (średnio 5–8 lat), a kończące się śmiercią.

U dzieci (w pierwszych 6 miesiącach życia) odporność przekazywana jest matkę. Natomiast u starszych dzieci konieczne jest wykonanie szczepionki przeciwko odrze. Szczepionka przeciwko odrze jest jednocześnie elementem szczepionki przeciwko: różyczce, śwince i odrze lub odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej. Nie należy podawać szczepionek przeciwko odrze dzieciom, które nie ukończyły roku. Jedynym wskazaniem jest podróż zagraniczna dziecka lub obecność odry. Najczęściej grupą odbiorców są dzieci w wieku od 12 do 15 miesięcy.

Leczenie odry ma charakter objawowy, a jeden skuteczny lek na odrę nie istnieje. Dużą rolę odgrywa łagodzenie występujących objawów. Dziecko powinno przede wszystkim przyjmować dużą ilość płynów i dużo odpoczywać. Jeśli u chorego pojawiła się gorączka można podać preparat przeciwgorączkowy, np. ibuprofen czy paracetamol. Ważne, aby lek nie zawierał aspiryny, ponieważ w przypadku choroby wirusowej może to doprowadzić do zespołu Reye’a. Oprócz tego konieczne jest dbanie o częste wietrzenie pomieszczenia, w  którym przebywa na co dzień dziecko (powietrze powinno być nawilżane, aby nie doszło do dodatkowego podrażniania błon śluzowych). Dieta dziecka chorego na odrę powinna zawierać produkty łatwe do przełknięcia. W trakcie leczenia dziecko powinno również przyjmować witaminę A. Rodzice powinni pamiętać, że odra w pewnych przypadkach prowadzi do powikłań, dlatego ważna jest kontrola lekarska pacjenta.

Źródło:  http://www.medonet.pl