Choroba wieńcowa jest ceną postępu cywilizacyjnego. Głównym czynnikiem ryzyka chorób serca jest zbyt wysokie stężenie cholesterolu, ale także palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowe odżywianie, predyspozycje genetyczne oraz nadwaga i otyłość. Do natychmiastowego kontaktu z lekarzem powinny nas skłonić sygnały i objawy takie jak m.in. :
- Ból w klatce piersiowej za mostkiem – odczuwany jako ucisk, uczucie ciężaru, palenia, pieczenia bądź rozpierania. Może promieniować z klatki piersiowej do żuchwy, gardła, ramion, pleców, rąk i nadbrzusza. Czynniki wywołujące go to wysiłek fizyczny, stres, ale także niska temperatura, a nawet obfity posiłek. Ból trwa zazwyczaj od 30 sekund do kilku minut. Jeśli trwa dłużej, konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem (wezwanie karetki pogotowia), ponieważ może to świadczyć o zawale serca. Przez przyjazdem pogotowia należy osobę, u której pojawił się ból, posadzić w pozycji półleżącej i podać aspirynę.
- Bóle nocne – powodują nawet wybudzenia nocne. Mogą świadczyć o obecności istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych lub skurczu tętnic wieńcowych. Trudno samemu określić charakter bólu, dlatego najlepiej jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Jeśli mamy do czynienia z osobą obarczoną czynnikami ryzyka rozwoju choroby wieńcowej (wysokie stężenie cholesterolu, otyłość, palenie papierosów, cukrzyca) należy jak najszybciej wezwać karetkę.
- Bóle wysiłkowe – w zależności od zaawansowania choroby, mogą pojawić się podczas marszu, a nawet szybkiego spaceru. Dolegliwości mogą być odczuwane podczas wchodzenia pod górę, po schodach, a także przy dźwiganiu ciężkich przedmiotów. Często ból prowokowany jest zimnem lub wiatrem (wyjście z ciepłego pomieszczenia na zewnątrz), obfitym posiłkiem, schylaniem się lub stresem emocjonalnym. Charakterystyczne jest to, że ustępuje w ciągu 2-5 minut po zaprzestaniu wysiłku. Zła tolerancja wysiłku może być związana także z innymi schorzeniami np. chorobami płuc, anemią, otyłością lub słabą kondycją fizyczną, dlatego rozpoznanie choroby wieńcowej musi być oparte na dodatkowych badaniach. Czasem niedokrwieniu mięśnia serca nie towarzyszy ból, zdarza się tak na przykład u osób chorych na cukrzycę.
- Objawy towarzyszące – choć dolegliwości mają zupełnie inny obraz kliniczny, nie powinny być bagatelizowane. A często są, bo nie kojarzą się z dolegliwościami typowymi dla choroby niedokrwiennej serca. To powoduje, że często są rozpoznawane w późnym stadium, często dopiero wtedy, gdy dojdzie do zawału serca. Dlatego sygnałem alarmowym powinny być: duszność, uczucie zatykania i braku powietrza, drętwienie ręki, ból żuchwy, wzrost ciśnienia tętniczego. Szczególną uwagę należy zwrócić na współwystępujące nudności, wymioty i biegunkę. Świadczą one o niedokrwieniu i zawale ściany dolnej i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.
- Ból nie wieńcowy – dolegliwości mogą przypominać bóle wieńcowe i często są z nimi mylone. Jednak w bólach pochodzenia niewieńcowego ból możliwy jest do umiejscowienia, ma zmienny charakter w zależności od pozycji ciała i fazy oddechu. Często ma nietypową, niesymetryczną lokalizację i nie jest związany z podejmowanym wysiłkiem. Poniżej kilka przykładów: • ból zlokalizowany w nadbrzuszu, z towarzyszącą niestrawnością i ślinotokiem może świadczyć o chorobie refluksowej przełyku, zwłaszcza jeśli pojawił się po spożyciu kawy, alkoholu lub ostro przyprawionych potraw, • bóle za mostkiem, które promieniują do nadbrzusza i towarzyszące temu skurcze i zaburzenia połykania są typowe dla zaburzeń perystaltyki przełyku, • ból umiejscowiony w prawym podżebrzu, promieniujący do prawej łopatki, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu niestrawność i nudności, powinien nasuwać podejrzenie kolki żółciowej, • ból promieniujący do pleców i podwyższone ciśnienie tętnicze mogą świadczyć o rozwarstwieniu aorty, • ból, który nasila się pod wpływem kaszlu i we wdechu i nie jest związany z wysiłkiem jest charakterystyczny dla zapalenia osierdzia. Najczęściej ustępuje w pozycji siedzącej i po pochyleniu się do przodu, • przyspieszone bicie serca, ucisk bóle lub kłucie w klatce piersiowej, płytki oddech, suchość w ustach oraz mrowienie i drętwienie kończyn to typowe objawy świadczące o stanach lękowych lub zaburzeniach afektywnych.